Η έμπνευση της ημέρας (Τρίτη 5-6-2018)

Η σημερινή έμπνευση της ημέρας είναι αφιερωμένη στον Ισπανό ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, και με αφορμή αυτό θα ακούσουμε το ποίημα που έγραψε για εκείνον ο Νίκος Καββαδίας και μελοποίησε ο Θάνος Μικρούτσικος το 1979.

Ο Γκαρθία Λόρκα, του οποίου το πλήρες όνομα είναι Φεδερίκο ντελ Σαγράδο Κοραθόν ντε Χεσούς Γκαρθία Λόρκα, γεννήθηκε στις 5 Ιουνίου 1898 στο Φουέντε Βακέρος, μικρό χωριό στον νομό Βέγα της περιφέρειας Γρανάδας. Η μητέρα του του μετέδωσε τη βαθιά συναίσθηση της κατάστασης των φτωχών και τον σεβασμό για τον πόνο τους, που ο Γκαρθία Λόρκα θα ενσωματώσει στο λογοτεχνικό του έργο. Μέχρι το 1909, Φεδερίκο πέρασε ευτυχισμένη, σε πνευματικό επίπεδο, παιδική ηλικία, αλλά σωματικά δύσκολη λόγω των συχνών ασθενειών, σε ένα περιβάλλον αγροτικό και γαλήνιο στο σπίτι του πατέρα του στο Φουέντε Βακέρος.
Το 1909 μετακόμισε με την οικογένειά του στη Γρανάδα της Ανδαλουσίας, όπου σύντομα ενεπλάκη στις δραστηριότητες των τοπικών καλλιτεχνικών ομάδων. Στη Γρανάδα σπούδασε στο «Colegio del Sagrado Corazón», και το 1914 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο, φοιτώντας αρχικά στη Νομική σχολή για να περάσει μετά στη Φιλολογία. Το πρώτο του λογοτεχνικό έργο, το «Εντυπώσεις και Τοπία», δημοσιεύεται το 1918, αλλά είχε επιτυχία μόνο σε τοπικό επίπεδο.
Ξεκίνησε στο μεταξύ τις σπουδές στο πιάνο υπό την καθοδήγηση του μαέστρου Αντόνιο Σεγούρα, και γίνεται ένας επιδέξιος βιρτουόζος του κλασικού ρεπερτορίου, αλλά και του λαϊκού της Ανδαλουσίας.
Το 1919 φτάνει στη Μαδρίτη για να συνεχίσει τις σπουδές του, κατοικώντας κοντά στην περίφημη Residencia de Estudiantes. Στο πανεπιστήμιο συνάπτει φιλία με τον Λουίς Μπουνιουέλ και τον Σαλβαδόρ Νταλί, με τον οποίο τον δένει σχέση εκτίμησης και φιλίας. Η σχέση αυτή έλαβε, από την πλευρά του Λόρκα, ερωτικό χαρακτήρα.

Προς τα τέλη του 1929 ο Γκαρθία Λόρκα πέφτει θύμα μιας ολοένα και βαθύτερης κατάθλιψης, και αισθάνεται ενοχές για την ομοφυλοφιλία του, που καταφέρνει, όλο και λιγότερο, να κρύψει από φίλους και συγγενείς, ενώ αντίθετα η φήμη του για το Τσιγγάνικο τραγουδιστάρι εξαπλώνεται ολοένα και πιο πολύ. Η οικογένειά, του βλέποντας την επιδείνωση της ψυχολογικής του κατάστασης, οργανώνει για αυτόν ένα ταξίδι στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Αυτό το ταξίδι, και συγκεκριμένα η παραμονή του στη Νέα Υόρκη, όπου ο Φεδερίκο είναι φοιτητής για σύντομο χρονικό διάστημα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, κατέχει μεγάλη σημασία στην ποιητική δραστηριότητα του Γκαρθία Λόρκα. Αυτό που πολλοί θεωρούν αριστούργημά του, δηλαδή το έργο «Ποιητής στη Νέα Υόρκη» επικεντρώνεται στην αλλοτρίωση του ανθρώπου όπως τη συναντάμε στη σύγχρονη κοινωνία και τους μηχανισμούς που επιτρέπουν σε λίγους να κυριαρχούν επί των πολλών. Ένα πρωτοποριακό έργο για τα δεδομένα του καλλιτεχνικού πανοράματος σε σύγκριση με τα υπόλοιπα της εποχής, όπως οι θεατρικές πράξεις που πραγματοποιεί αυτή την περίοδο.

Μετά από μια σύντομη αλλά γεμάτη ένταση παραμονή στην Κούβα, η επιστροφή του στην Ισπανία του 1930, συμπίπτει με την πτώση της δικτατορίας του Πρίμο ντε Ριβέρα και την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Το 1931 ο Γκαρθία Λόρκα διορίζεται διευθυντής της εταιρείας Teatro Universitario la Barraca. Ο Γκαρθία Λόρκα δεν περιορίζεται στο να διευθύνει, αλλά είναι και ηθοποιός. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιοδείας με το «La Barraca» συγγράφει τα πιο γνωστά του θεατρικά έργα, επονομαζόμενα ως «αγροτική τριλογία», «Ματωμένος γάμος», η «Γέρμα» και «το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», τραγωδίες με θέμα τη κοινωνική καταπίεση κι έκδηλο το ανθρώπινο στοιχείο. Αντίστοιχο θέμα έχει και το ποίημα «Θρήνος Για Τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας», το οποιο τελείωσε εκείνη την εποχή.
Το 1936 συνέταξε μια διακήρυξη συγγραφέων κατά του φασισμού και ξεκίνησε να γράφει σειρά θεατρικών σκηνών με μορφή επιθεώρησης, ωστόσο τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, ξέσπασε ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος και ο Λόρκα αναχώρησε από τη Μαδρίτη για τη Γρανάδα με σκοπό να αποχαιρετίσει τον πατέρα του. Ωστόσο, ο Γκαρθία Λόρκα και ο κουνιάδος του, που ήταν και σοσιαλιστής δήμαρχος της Γρανάδας, συνελήφθησαν ενώ βρίσκονταν στο σπίτι των Ροσάλες, φαλαγγιτών φίλων τους. Το ξημέρωμα της 19ης Αυγούστου 1936, στρατιωτικοί του πολιτικού κινήματος CEDA πυροβόλησαν τον Γκαρθία Λόρκα, λόγω των αριστερών φρονημάτων και της ομοφυλοφιλίας του και τον έριξαν σε ανώνυμο τάφο στην περιοχή Fuentegrande de Alfacar στα περίχωρα του Βιθνάρ, κοντά στη Γρανάδα. Για τη δολοφονία κατηγορήθηκαν ακροδεξιοί πολιτικοί και επιχειρηματικοί κύκλοι, μέλη επιφανών οικογενειών της Γρανάδας, καθώς και κάποιοι προερχόμενοι από την άκρως συντηρητική οικογένεια του πατέρα του, οι οποίοι ήταν έξαλλοι με τον πατέρα και ως εκδίκηση σκότωσαν τον γιο. Ο τάφος του δεν βρέθηκε ποτέ.